Asorti planlama: Ürün Karmasını Doğru Yapın

Markalar ve perakendeciler genelde ürün yelpazelerini genişlik (farklı ürün kategorisi sayısı) ve derinlik (her kategori içindeki varyasyonlar) ile tanımlar. Ancak, perakende ortamı gibi başka etkenlerin de hesaba katılması gerekir. Kaç mağazaya bu ürünler gidecek ve her bir mekandakialan kısıtı nedir? Her bölgedeki farklı mağazalar için doğru ürün tahsisi nasıl olmalıdır?

Yerel bileşenlerden etkilenen bölgesel farklılıklar ne olacak? Yani farklı yerlerdeki mağazaların kültürel ve demografik farklarına göre farklı ürünler gerekecektir. Alıcıların karakteristik özellikleri hesaba katılması gereken başka bir etkendir. Yaş, gelir seviyesi ve yaşam tarzı gibi değişkenler, müşterilerin hangi ürünleri hangi kanaldan, mağazadan mı yoksa ineternetten mi aldıklarını belirler.

Perakende sektörünün bu dinamik yapısı dolayısıyla merchansider’ların hesaba katması gereken etkenler arasında şunlar bulunmaktadır:

• Tüketici tercihleri
• Bölgesel farklılıklar
• Kanal varyasyonları
• Sezonda değişiklikler

Merchandiser’ların hazırladıkları asortilerde

• Ürün miktarının şirket hedefleriyle uyumlu olması,
• Aşırı stok ve buna bağlı aşırı masraf olmaması,
• Stok fazlasını indirimlerle eritme ihtiyacı duyulmaması,
• Sürekli değişen müşteri davranışlarını anlayarak ona göre plan yapılmış olması gerekir.

Bir planlama çözümüne yatırım yaptığınızda size gereken tüm bilgileri tek bir yerde toplayabilir, baştan sona bütün süreci basitleştirebilirsiniz. Bu raporda planlamacıların, merchandiser’ların ve buyer’ların karşılaştığı en büyük zorlukların bazılarına ve asorti planlamaya dair sorunları çözmek için veriye dayalı çözümlerden nasıl yararlanabileceğimize bakacağız.

‘Müşterinin kim olduğunu’ sorarak ve nereden alışveriş yaptıklarının, ne satın almaktan hoşlandıklarının ayrıntılarını inceleyerek, asorti planlamacıları müşteri tabanlarına dair yeni bilgiler edinebilir. Bunun için farklı müşteri karakterlerini ve hangi kanallar üzerinden alışveriş yapmayı tercih ettiklerini analiz etmek gerekir. Her biri farklı ihtiyaçlara göre farklı ürünler aramakta ve bunları nerede bulacaklarına dair farklı beklentileri bulunmaktadır.

Ürünlerin sezonluk performansları asorti planlamacılarının plan yaparken hesaba kattığı bir başka önemli konudur. Günümüzde artık sadece bahardan bahara değişen sezonlar olmuyor. Çoğu şirket hayat tarzı seçeneklerinden, yerel festivallerden ve tatillerden en iyi şekilde faydalanmak için ürünlerini yenilemeyi veya yeni ürünler çkartmayı tercih etmeye başladı. Bunun anlamı, örneğin en popüler tatil ayına girmeden önce mayo stoklarını veya bir festival öncesinde o festivalin temasına uygun ürünlerini piyasaya sürmek olabilir. Ürünün geçmiş performans verilerine bakmak bu stratejinin ne kadar işe yarayıp ne kadar yaramadığını, hangi ürünlerin beklendiği gibi satmadığını, hangilerinin yok sattığını anlamak için önemli bir adımdır.

Müşterilerin satın alma alışkanlıklarını inceleyerek alışveriş hakkında daha isabetli bilgilere sahip olmak, ticari planlamacıların tahmini hareket etmesinin önüne geçerek daha iyi performans sergileyen asortiler hazırlamasını sağlayacaktır. Müşteri deneyimine dair daha sağlıklı bir fikre sahip olmak, asorti stratejilerinin içe doğan hislere göre değil, gerçek bilgiye göre kurulması anlamına gelir.

Tüketicilerin ihtiyaçlarını ve taleplerini yanlış hesaplamak bir markanın itibarını ve kazançlarını önemli oranda etkileyebilir. Yanlış üründen çok sayıda olmasının, yönetmesi çok maliyetli olabilen envanter fazlası gibi sonuçları olabilir. Şirketler stok fazlasını eritebilmek için sonradan büyük indirimlere gitmek zorunda kalabilmektedir. Bazı müşteriler ürünü ucuz fiyattan almak için indirimi beklemeye başlayacağı için de bu durum hem kâr marjlarını hem de marka itibarını olumsuz etkiler. Tersi durumda, beğenilen bir üründen yeterince bulunmaması da büyük bir gelir fırsatının kaçması demektir. Ayrıca, ürünlerin hiçbir zaman bulunamıyor olması da tüketicileri kızdıracaktır.

Az bulunurluk lüks tüketim markaları için çekici bir özellik olsa da tüketicilerin sık sık eksik envanterle karşılaşması müşteri sadakatinin kaybolmasına sebep olacaktır.

Olası en büyük kârı yakalamak için hangi üründen ne kadar üretmek gerektiğini ve bu ürünleri nereye yerleştireceklerini hesaplamalarına yardımcı olacak bir planlama aracı, miktar sorununu çözmeye çalışan planlamacıların işini kolaylaştıracaktır. İsabetli planlar yapılmaya başlandığında şirketler ürünün gerçek performansını görebilecek, geçmiş verileri kullanarak daha da başarılı asorti planlaması yapabilecektir.

Konsolide edilmemiş veriler tahmine dayalı stratejilere yol açar. Verileri toplamak zor bir iş olsa da, planlama konusunda işinin ehli uzmanları sırf gerekli bilgileri saatlerce uğraşarak ayıklasınlar diye istihdam etmek, şirket kaynaklarının israf edilmesi demektir. Çalışanlarınıza bu işin karmaşıklığının altından kalkabilecek araçları sunmamanız, doğru analiz ve planlama yapmaları için zamanlarının kalmamasına yol açacaktır. Üzerinde çalışabilecekleri geçmiş veriler yoksa, ürünün satış performansı yeterince net bilinmiyorsa veya planlama sürecinin otomasyonu için gerekli araçlar yoksa, asorti planlaması karanlıkta hedef vurmaya çalışmaktan farksız olacaktır.

En önemli bilgileri binlerce SKU içinden manuel olarak toplamaya çalışmak aşırı veri yüküne sebep olacaktır. Verileri toparlamak veya planlama aşamasına uygun hale getirmek çok zaman alacağı için, farklı yerlerde tutulan çok sayıda hesap tablosu içindeki veriler de ciddi bir soruna dönüşebilir. Moda ve tüketim malları sektörlerinde tüketici tercihlerinin ne kadar hızlı değiştiği hesaba katılacak olursa, böyle bir zaman kaybı asorti hesaplamalarının tutmamasına, bu da ağır bir maliyet yüküne sebep olabilir.

Ürün portföylerini manuel olarak hesaplamak, çok fazla zaman aldığı ve maliyetli hatalar yapmaya çok açık olduğu için artık bir seçenek değil. İlgili departmanların isabetli kararlar alabilmesi için kaliteli veriler üzerinde çalışması gerekir. Planlama işinin angarya kısımlarını yapay zeka devraldığı takdirde, planlamacılar önceki sezonlarda neyin ne kadar sattığını önceden bilerek işe koyulabilecektir.

Öte yandan, ürün portföylerinin görsel olarak da tasarlanması gerekir. Koleksiyon birleştiğinde nasıl görünecek? Planları bir de görsel olarak incelemek, koleksiyonda nasıl bir dokunun, ürünün veya aksesuarın eksik olduğunu görmeyi kolaylaştıracaktır.

Günümüzde artık ekiplerinizin veriye bakarak plan yapması ama görsel olarak karar vermesi gerekiyor. Uçtan uca çözüm sunan bir planlama çözümünde aradığınız özellikler bunlar olmalıdır.

Planlama çözümünüzün etkinliğini artırmanız verilerinizin kullanılabilir olmasını sağlayacaktır. İşletmelerin rekabetten kopmaması için çeşitli amaçlara yönelik hazırlanmış teknolojik araçlar kullanması gerekir. Örneğin PLM, şirketlerin operasyonlarını çok daha etkin bir şekilde yürütmesine yardım eder. Böylece ürünler zamanında ve belirlenen bütçe içerisinde piyasaya sunulabilir. Ancak planlamacılar, buyer’lar ve merchandiser’lar ürünlerin asortilerini doğru zamanda doğru yerde doğru miktarda olacak şekilde optimize edemezse aşırı üretim ve ağır indirimler yüzünden, ürünün geliştirme evresinde hesaplanan kâr marjinleri hızla eriyecektir.

Centric Planning, şirketlerin hedeflerini tutturmasına yardım edecek güçlü stratejiler oluşturmasının alt yapısını sağlar Aynı bilgiyi farklı açılardan görün. Derinlemesine inebilen ve görsel sunum sağlayabilen veriler, optimize edilmiş asorti planları yapmanızı sağlar. Bu sayede stoklarınızı tam ihtiyacınız olan seviyede tutabilirsiniz. Ürün portföyünüzü eski yöntemlerle oluşturmaya çalıştığınız takdirde bunu gerçekleştiremezsiniz. İşletmelerin tahminle iş yapmasının sonucu olarak aşırı üretimden ve ağır indirimlerden kaçınabilmesi için güçlü bir yapay zeka çözümüne yatırım yapması gerekir. Örneğin Centric Planning.